Cell Stem Cell dergisinde yayımlanan yeni bir çalışma, uzaydaki mikro yerçekiminin ve radyasyonun DNA üzerindeki yıkıcı etkilerini gözler önüne seriyor. Sanford Kök Hücre Enstitüsü direktörü Catriona Jamieson liderliğindeki bir ekip, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda cep telefonu büyüklüğünde bir cihaz kullanarak kök hücreleri gözlemledi.
Uzay ortamı kök hücreleri yaşlandırıyor
Kalça protezi ameliyatı geçiren hastalardan alınan kemik iliği kök hücreleri üzerinde yapılan incelemede, uzaydaki hücrelerin Dünya’daki örneklere kıyasla daha hızlı yaşlandığı görüldü.
Jamieson, uzayda kök hücrelerin işlevlerinin azaldığını ve kendilerini yenileme yeteneklerinin düştüğünü belirtiyor. Bu durum, uzun vadeli uzay görevleri için kritik bir bilgi olarak değerlendiriliyor çünkü astronotların bağışıklık sistemi ve genel sağlığı üzerinde ciddi sonuçlar doğurabilir.
Önceki araştırmalar, mikro yerçekiminin kemik yoğunluğunu azaltabileceğini, bilişsel fonksiyonları zayıflatabileceğini ve görme bozukluklarına yol açabileceğini ortaya koymuştu.
Araştırmacılar, bu hızlı yaşlanma sürecinin arkasında karanlık genomun yattığını söylüyor. Bu genom, binlerce yıl önce retrovirüslerin DNA’ya entegre olmasıyla oluştu ve insan DNA’sının yaklaşık yüzde 55’ini oluşturuyor. Jamieson, bu DNA bölgelerinin uzay stresine tepki olarak aktive olduğunu, hücrelerde aşırı strese ve hızlı yaşlanmaya yol açtığını vurguladı.
Ancak bilim insanları sadece sorunu tespit etmekle kalmıyor. Jamieson ve ekibi, kök hücrelerin yaşlanmasını yavaşlatabilecek ilaçlar için klinik deneylere başladı. Bu çalışmalar, astronotların sağlığını korumanın yanı sıra kanser ve rejeneratif tıp araştırmalarını da hızlandırma potansiyeli taşıyor.
Ayrıca, yakın zamanda yapılan araştırmalar, kök hücrelerin Dünya’ya döndüklerinde kendilerini toparlayabildiğini ve mikro yerçekiminin zararlı etkilerinin kısmen geri döndürülebildiğini gösteriyor.
