Çinli açık kaynak yapay zeka modelleri, küresel indirme sayılarında ilk defa Amerikalı açık modelleri geride bıraktı ve küresel yapay zeka pazarındaki dengeleri değiştirdi. MIT ve Hugging Face tarafından yapılan ortak bir çalışmaya göre, Çin’in modelleri açık model pazarının yüzde 17’lik payını alırken, ABD’li modellerin payı yüzde 15,8’de kaldı.
Çin, yapay zeka devrimi yapıyor
Bu dikkate değer değişim, özellikle DeepSeek ve Alibaba’nın Qwen gibi Çinli modellerin uygun maliyetli olmaları ve sık güncellemelerle geliştirilmeleri sayesinde hız kazandı. Çin’in bu açık kaynak yaklaşımı, ABD’li teknoloji devlerinin izlediği stratejiden belirgin bir biçimde ayrılıyor.
ABD’de OpenAI, Google ve Anthropic gibi şirketler, en gelişmiş yapay zeka modellerini kapalı tutuyor. Bu devler, gelir modellerini abonelikler üzerine kuruyor ve nihai hedefleri olan Yapay Genel Zeka (AGI) geliştirmeye odaklanıyor. Hatta daha önce açık kaynak Llama modelleriyle tanınan Meta bile, “süper zeka” hedefine ilerlerken kapalı modellere yöneliyor.
Çinli şirketler ise büyük ölçüde ABD’nin Nvidia’nın gelişmiş çiplerine uyguladığı ihracat kısıtlamaları nedeniyle bu açık kaynaklı sürümlere yöneldi. Bu kısıtlamalar, Çinli geliştiricileri daha yenilikçi yaklaşımlar benimsemeye itti. Bu durum, ABD’li şirketlerin tipik altı aylık veya yıllık periyotlarına kıyasla, Çinli geliştiricilerin haftalık veya iki haftada bir model versiyonları yayınlamasına yol açtı.
ABD’nin açık kaynak alanındaki az sayıdaki büyük girişimlerinden biri olarak Allen Institute for AI’nın Kasım ayında yayımladığı Olmo 3 öne çıktı. Ancak bu gelişmelere rağmen, risk sermayesi şirketi Andreessen Horowitz’e teklif sunan yapay zeka girişimlerinin yüzde 80’e varan kısmının artık Çin açık kaynaklı modellerini kullandığı bildiriliyor. Ortak Martin Casado’nun aktardığı bu oran, Çin’in bu alandaki yükselişinin pratik etkisini açık şekilde ortaya koyuyor.
Çinli modellerin kullanımındaki bu hızlı artış, Batı’da güvenlik kaygılarını da tetikliyor. Siber güvenlik firması CrowdStrike’ın 20 Kasım’da yayımladığı araştırma, DeepSeek modellerinin Tibet, Uygurlar veya Pekin’in hassas gördüğü diğer politik konularla bağlantılı komutlar verildiğinde çok daha fazla güvensiz kod ürettiğini gösterdi.
Aynı zamanda çalışmalar, modellerin Tayvan veya Tiananmen Meydanı olayı gibi hassas konularda içerik üretmeyi reddetmesiyle, Çin Komünist Partisi ile açık bir ideolojik uyum olduğunu da ortaya koyuyor. Uzmanlar, Çin’in açık model alanında bu kadar hızlı ilerlemesinin ABD için bir uyarı niteliğinde olduğunu belirtiyor.
